KLIFI

Rating: it was amazing

Een vrolijk-bittere parabel, zo noemt Adriaan van Dis zijn pas verschenen roman KliFi. Woede in de Republiek Nederland in Trouw. Het verhaal speelt zich af in 2030. Het koningshuis is afgezet en Nederland wordt geregeerd door een populistische president die De Nar heet (en Arnon Grunberg heeft de Nobelprijs voor Literatuur gewonnen).

Het hyperactuele KliFi is in verschillende opzichten een interessant boek. Laten we beginnen met de titel, die bestaat uit een afkorting voor klimaatfictie en de ondertitel Woede in de Republiek Nederland. In het Engelse taalgebied wordt al langer gesproken van cli-fi, climate fiction, maar in Nederland is Van Dis de eerste die klifi gebruikt om het genre van klimaatfictie aan te duiden. (...) Lees verder: https://www.neerlandistiek.nl/2021/02...

Rating: liked it

Ik luisterde naar het door Van Dis zelf voorgelezen luisterboek.
Daardoor zijn de afwijkende keuzes in typografie in de papieren versie aan mij voorbij gegaan, ik denk dat deze echter wel bijdragen aan begrijpelijkheid, aan versteviging van wat Van Dis ons wil vertellen.

Voorgelezen worden door de auteur is fijn want dan komt het boek tot je zoals het door hem/haar/hun bedoeld is. Adriaan van Dis maakte er werk van en voegde o.a. hier en daar zelfs muziek toe. Echter kon hij het niet laten de sprekers met het Nederlands als tweede taal een dik aangezet accent mee te geven en dat is echt tenenkrommend en ook niet meer van deze tijd. Zoals de lezer zelf de verbeelding moet gebruiken wanneer het personage op papier spreekt, zo had Van Dis de typetjes achterwege moeten laten bij het voorlezen.

Ik zal zeker het papieren boek nog gaan lezen om te kijken wat de typografie met me doet.
Nog niet eerder las ik een boek van Adriaan van Dis. Ik vond het allemaal nogal veel, mogelijk door al die stemmetjes ook. Vooralsnog blijf ik steken bij 3 sterren, terwijl ik ook eerlijk zeg dat ik het mijn vrienden niet cadeau zou doen omdat ik het boek zelf nog niet helemaal vat. De recensies waren niet bijzonder lovend.
Wel vind ik het boek gedurfd en kan ik een schrijver van zijn leeftijd alleen maar bewonderen om zijn engagement en diens getrooste moeite om actueel te blijven en vooruit te kijken (i.p.v. te wentelen in nostalgie, zoals hij zelf in een interview aangaf).
Ik denk dat het boek intelligenter is dan ik vanaf de luisterzijde heb kunnen bevatten.

Op naar papier!

Rating: it was ok

Deze stijl. Van de hak op de tak. Korte zinnen. Was het niet voor mij.

Rating: really liked it

Een beetje een vreemd boek, maar ik vond het wel goed. Alle verwijzingen naar de huidige politiek, status van het klimaat, de bijbel en andere literaire boeken zetten je aan het denken. Zoals meneer van Dis met opgeheven vinger tegen me zei bij Paagman "Als het je maar wakker houdt".

Rating: liked it

Te lichtvoetig voor het serieuze onderwerp/te lichtvoetig om het onderwerp voldoende 'serieusheid' en lading mee te geven. Maar heb me er zeker wel mee vermaakt.

Rating: it was ok

What the f*ck did I just read? Snapte vrij weinig van dit stukje tekst. Zowel illustratief als typografisch een vreemd staaltje schrijfwerk. Hoopte op een iet wat serieuzere toon gezien het onderwerp. Het feit dat Grunberg in dit verhaal een literatuurprijs wint, zegt al genoeg. Deze lollige en experimentele woordenkunst is niet aan Van Dis besteed. Volgende keer beter.

Rating: liked it

Vergeleken met twee andere Nederlandse dystopische romans die ik recent las, ‘De onvolmaakten’ van Ewoud Kieft en ‘Het boek van alle angsten’ van Emy Koopmans, vond ik KLIFI enigszins oppervlakkig. Het is bijna een soort kolderieke groteske, terwijl ik zeker denk dat Van Dis hier een serieus pamflettistisch boek heeft geschreven. Het was zeker leuk om te lezen en het is ook bijzonder opgezet en vormgegeven, maar ik vond het weinig verdiepend, wat de boeken van Kieft en Koopmans wel zijn.

Rating: it was ok

Schrijfstijl is all over the place. Korte zinnen afgewisseld door lange gedachten of brieven of denkbeeldige gesprekken of vertelling van de schrijver of nieuwsberichten van de overheid enz. De personages spraken ook niet erg tot de verbeelding, allemaal vlak en simpel. De thema's die Van Dis aansnijdt - klimaatverandering, integratie, polarisatie - kunnen zeer interessant zijn, maar dit boek viel mij enigszins tegen.

Rating: it was amazing

“Boer Kees maakte zijn vinger nat en stak hem in de lucht: geen geur, geen smaak, behalve van zweet. Hij knoopte zijn hemd los. Drijfnat. ‘Bbbbliksem... als ik stotter krijgen we bbliksem.’ Jákob stelde een pauze voor. Tijd voor thee. Hij schuifelde naar de keuken en sprak zichzelf hardop moed in: ’Regen is goed voor het land.’”

Van KlimaatFictie naar “kapotalisme”, waar de hedonist zijn “gebakken peren eet. Wij mensen sukkelen achter de ontregeling aan die de technologie ons heeft gebracht.”(p.119). Het verlangen naar sociale eenheid, ordening, aanpassing én verzet wordt in een bonte en kleurrijke verzameling (quasi-)slachtoffers van een overstroming in hartje Nederland beschreven. Hun verhalen komen aan de schrijftafel van bibliothecaris Jákob (“Hij had het leven meer gelezen dan geleefd”). De slachtoffers worden bootvluchtelingen uit eigen land.

Wat een prachtig boek, elke bladzijde lijkt een parabel, een spiegel van onze tijd, herkenbaar en veinzend zorgwekkend! Ontkenning, verhulling, mensen willen hoop, ook tegen beter weten in. Zoals de spreeuw het zegt: ”onze vleugels kunnen stormen aan, oceanen als het moet...”(p.142) Adriaan van Dis laat zien dat je de zorg en woede in het Nederland van nu het beste kunt uiten in verhalen uit het Nederland van 2030.

Rating: it was amazing

Met Klifi schreef Adriaan van Dis niet alleen een dystopische roman, maar ook een waarschuwing. De roman speelt in Nederland in 2031, maar om spoilers te vermijden houd ik het voorbeeld even internationaal. Wat als niet Trump, maar Biden het intermezzo is? Wat als we doorsukkelen richting totale ontwrichting van het klimaat, in plaats van nu eindelijk de juiste maatregelen tegen klimaatverandering te nemen? Wat als we door blijven gaan met de cancel-cultuur op social media?
Hoofdpersoon Jákob Hemmelbahn is gepensioneerd bibliothecaris en ooit van Hongarije naar Nederland gevlucht. Hij probeert op zijn oude dag de wereld te laten zien wat er wérkelijk aan de hand is als de president van ons land een grote overstroming gebruikt om migranten het land uit te zetten en daarbij ook nog de vele slachtoffers ontkent. Hemmelbahn zit er met zijn neus bovenop, omdat zijn terphuis door het leger wordt geconfisqueerd om drenkelingen op te vangen. In een intelligente mix van censuur door Hemmelbahn zelf, het duiveltje op zijn schouder Poema en de IN KAPITALEN weergegeven uitspraken van de president laat Van Dis de lezer beleven hoe listig een volk een totalitaire, fascistische staat ingerommeld wordt. En hoe zelfs iemand als Hemmelbahn, die eerder toch een totalitaire leider in Hongarije meemaakte, zichzelf censureert en worstelt met wat het hem kost om dapper te zijn. De bijzondere vormgeving van het boek maakt het lezen een nog groter plezier, maar wees gewaarschuwd: kies wijs, want de democratie is broos.

Rating: liked it

Een paar weken geleden was Adriaan van Dis te gast bij de Vooravond, waar hij over dit boek vertelde. In die paar korte minuten die hij had, kon hij het redelijk verkopen, dus ik voegde het toe aan mijn leeslijst. Toen ik zag dat ik het op Storytel kon luisteren, was de keuze helemaal snel gemaakt. Het boek wordt voorgelezen door Van Dis zelf, wat ik altijd tof vind. Wel begrijp ik dat het fysieke boek verschillende lettertypes en andere designelementen heeft, en die mis je dan natuurlijk in het audioboek. Ondanks dat kon ik het redelijk volgen (ik miste af en toe een stuk doordat ik dit boek luisterde tijdens het thuiswerken, dus dat is mijn eigen schuld). Het boek is kort, maar ik vond het prima zo. Ik vond het soms een beetje verwarrend, maar er zitten ook bijzondere elementen in zoals de verschillende personages en de toekomstvisie die in dit boek zit verweven. Voor nu 3 sterren, zeker niet mijn laatste boek van deze auteur!

Rating: liked it

Een eigenaardig boek, dat op inventieve wijze vormgegeven is en dat vol staat met ideeën. Desondanks lijkt het alsof de potentie hiervan onvoldoende benut wordt. Er wordt een staat beschreven met een Baudet-achtig leider met maoïstische trekjes. Klimaatverandering wordt met krachtige slogans ontkend, terwijl het weer steeds extremer wordt. Toch lijkt dat alles minder het thema van het boek dan de wil van de hoofdfiguur om met literatuur de strijd aan te gaan tegen dat heersend regime. De lezer wordt meegenomen in die poging die uiteindelijk mislukt. Daarmee is dit boek meer een commentaar op engagement in de literatuur. Dit commentaar kan men op twee manieren op te vatten: 1. literatuur kan zich niet succesvol engageren; 2. de oudere generatie schrijvers kan zich niet engageren en heeft elke zeggingskracht voor het heden verloren. Ik vraag me af inhoeverre het spook van de autonomie van literatuur doorwerkt in dit boek.

Rating: liked it

Elk verhaal over het klimaat moet verteld worden! Van Dis schetst hier een beeld van onze toekomst, aan de hand van Jákob, ooit gevlucht uit Hongarije. Nederland heeft een president, of meer een dictator, waarin je zonder meer de populistische politici terug gaat zien. Mooi vormgegeven, met veel rood en hoofdletters voor de woorden van deze president. Met kritische woorden richting onze huidige tijd: het virus van boosheid had zich in vele hoofden genesteld (p 35), half overwonnen virussen of niet, feesten zou je (p. 37), hij mocht geen voer aan statistieken geven (p 87), schuldig aan paniekpandemie die jeugd het hardst had geraakt (p 124) en de president heeft het vergeten tot kunst verheven (p 165). In filosofische bewoordingen als ‘licht dooft lust’ en ‘een beetje denker wandelde’ herken je Van Dis en zijn schrijfstijl direct terug. Helaas kon dat niet voorkomen dat na een enthousiast begin het verhaal saai aanvoelde. Het was moeilijk om doorheen te komen, er gebeurde eigenlijk niets meer na de overstroming en als er wel actie was, dan voelde dat vertraagd. Een echte Van Dis, maar of de boodschap en urgentie van het klimaat voldoende overkomen? Daar heb ik zo mijn twijfels over.

Rating: it was ok

Mijnheer Van Dis moest duidelijk een klimaat-ei kwijt maar ik vind het maar niks. Het is geen roman, geen essay, geen crimi. Eigenlijk is het vooral een woordenvloed van erg verward gestuiter dat haperend leest. Zelfs de prachtige taal van Van Dis lijdt. Schrijft u nu gauw weer een echt boek mijnheer Van Dis?

Rating: it was ok

Romans kunnen de rampzalige gevolgen van klimaatverandering veel beter tot leven wekken dan wetenschappelijke rapporten. Daarom heb ik het boek van Van Dis meteen gekocht en gelezen. Het is dan wel jammer dat het hem niet erg gelukt is. Afgezien van de hinderlijke neiging van de auteur om mooi te schrijven (net zo hinderlijk als zijn accent), komt de klimaatverandering niet zo uit de verf, behalve dan één grote rampzalige overstroming. En de ontknoping vond ik niet zo ontknopend.

Thema's die erin voorkomen zijn de futielheid van lezen en schrijven tegen de achtergrond van de klimaatontreddering, de klappen die mensen onder aan de maatschappelijke ladder (de mensen uit de Kuil) krijgen, drank (Laphroaig) en de dictatuur van een populist die erg op Thierry B. lijkt - en niet zo angstaanjagend overkomt als bedoeld is, denk ik - en de neiging tot zelfcensuur die dat met zich meebrengt, en dan zijn we er geloof ik wel. Het is meer B. dan klimaatverandering. O ja, inburgering is ook een groot thema. Allemaal interessant thema's, die een beetje rommelig aan elkaar zijn geknoopt.

Een beetje jammer dus, maar gelukkig is het een dun boek. Ik hoop dat iemand snel een beter schrijft.